Павел Филатјев ги знае последиците од тоа што го кажува. Овој поранешен падобранец сфаќа дека ризикува затвор, дека ќе го наречат предавник и дека неговите поранешни другари ќе го избегнуваат. Неговата мајка го поттикнала да избега од Русија додека може.

Не ја гледам правдата во оваа војна, вели Филатјев. Тој првпат лично седнува со новинар откако се вратил од боиштето во Украина и ја раскажува својата приказна, за лондонски Гардијан.

„Не се плашам да се борам во војна. Но, морам да чувствувам правда, да знам дека тоа што го правам е правилно. И верувам дека сето ова (руската инвазија на Украина) пропаѓа не само затоа што владата украде сè, но затоа што ние, Русите, не чувствуваме дека тоа што го правиме е правилно“.

Пред две недели, Филатјев се појави на својата страница на социјалната мрежа „ВКонтакте“ и објави „бомба“ од 141 страници – ден за ден опис на тоа како неговите падобранци биле испратени на територијата на Украина од Крим, влегле во Херсон и го зазеле морското пристаниште и биле под силен артилериски оган повеќе од еден месец во близина на Миколаев – и потоа како на крајот бил ранет и евакуиран со инфекција на очите.

Дотогаш тој веќе беше убеден дека мора да го разоткрие гнилежот во сржта на руската инвазија на Украина.

„Седевме под артилериски оган кај Миколаив. Во тој момент веќе помислив дека само правиме срања овде, што кој к.. ќе ни е оваа војна?“, рече тој.

Тој помина 45 дена пишувајќи ги своите мемоари од конфликтот, кршејќи го „законот на тишината“ според кој дури и зборот „војна“ беше скриен од очите на јавноста.

„Едноставно не можам повеќе да молчам, иако знам дека веројатно нема да сменам ништо, а можеби глупаво постапив за да се навлечам во толкава неволја“, вели Филајев, додека прстите му се тресат од стрес. Запали уште една цигара.

Бевме како дивјаци

Неговите мемоари – ZOV, се именувани по тактичките ознаки „Z“ нацртани на возилата на руската армија, кои во Русија се прифатени како провоен симбол. Досега немаше подетална, доброволна изјава на руски војник кој учествувал во инвазијата на Украина. Снимките беа објавени во руски независни медиуми, додека Филајев се појави преку видео врска во интервју за независната ТВ Дожд (Дожд).

„Многу е важно некој да зборува прв“, рече Владимир Осечкин, шеф на мрежата за човекови права Гулагу.нет, која му помогна на Филатјев да ја напушти Русија претходно оваа недела. Ова, исто така, го направи Филатјев првиот војник за кој се знае дека избегал од Русија поради неговото противење на војната. „И тоа ја отвора Пандорината кутија“.

Оваа недела рускиот истражен сајт iStories, кој Москва го забрани во земјата, го објави признанието на друг руски војник кој пред камера призна дека застрелал и убил цивил во украинскиот град Андријивка.

Филатјев, кој служеше во 56-от гардиски воздушно-десантен полк со седиште во Крим, опиша како неговата исцрпена и слабо опремена единица полетала на украинска територија на позадината на тешкиот ракетен оган кон крајот на февруари, со малку конкретни логистика или цели и без идеја зошто имало војна воопшто.

„Ми требаа недели да разберам дека воопшто нема војна на руска територија и дека штотуку ја нападнавме Украина“, рече тој.

Филатјев опишува како грабливите падобранци, обично елитата на руската армија, го зазеле пристаништето Херсон и веднаш почнале да крадат „компјутери и сета вредна стока што можевме да ја најдеме“. Потоа ги опустошувале кујните барајќи храна.

„Таму како дивјаци јадевме сè – овес, каша, џем, мед, кафе… Не ни беше гајле за ништо, бевме турнати до границите на нашите можности. Повеќето од нив поминаа еден месец на нива без туширање или нормална храна. Во каква дива состојба можете да ги ставите луѓето без да мислите дека треба да спијат, да јадат и да се мијат. Сè околу нас предизвикуваше непријатно чувство – само се обидувавме да преживееме“, напиша тој.

Филатјев длабоко го влечеше чадот од цигарата додека ја раскажуваше приказната, нервозно гледаше наоколу за да види дали некој го гледа близу полноќ во московскиот парк, а потоа се обидуваше да објасни.

Повеќето руски војници испратени во Украина се незадоволни

„Знам дека ќе звучи дивјачки за странски читател“, рече тој, опишувајќи соборец кој краде компјутер. „Но (војникот) знае дека компјутерот вреди повеќе од една негова плата. И кој знае дали воопшто ќе биде жив утре. Затоа го зема. Не се обидувам да го оправдам тоа што го направи, но мислам дека е важно да се каже зошто луѓето се однесуваат така како што се однесуваат, за да разбереш како да ги спречиш… Што треба да прави човек во вакви екстремни ситуации“, вели Филатјев.

Тој остро ја осуди, како што рече, „деградацијата“ на војската, вклучително и употребата на застарена опрема и возила што ги оставија руските војници изложени на украински контранапади.

Пушката што ја добив пред војната беше зарѓана и имаше скинат ремен, рече тој.

„Ние бевме само идеална цел“, напиша тој, опишувајќи го патувањето до Херсон со застарени и неоклопни камиони УАЗ, кои понекогаш застануваа по 20 минути. „Беше нејасно каков е планот – како и секогаш, никој ништо не знаеше“.

Како што напредувала војната, неговата единица била заглавена во ровови речиси еден месец во близина на Миколаев под оган од украинската артилерија, опишува Филатјев. Таму удар на граната му фрлил кал во окото, што довело до инфекција која го оставила речиси слеп.

Како што се зголемувале фрустрациите на фронтот, Филатјев раскажува за извештаите за војници кои намерно се самозастрелувале за да избегаат од фронтот и да добијат 3 милиони рубљи (48.000 евра) како компензација, како и за гласините за осакатување на заробените војници и трупови.

Во интервјуто, тој вели дека лично не ги видел актите на злоупотреба извршени за време на војната. Но, тој ја опиша културата на гнев и незадоволство во армијата што ја урива фасадата на целосна поддршка за војната прикажана во руската пропаганда.

„Повеќето луѓе во армијата се незадоволни од она што се случува таму, тие се незадоволни од владата и нивните команданти, тие се незадоволни од Путин и неговата политика, тие се незадоволни од министерот за одбрана, кој никогаш не служел во армијата“, напиша тој.

Откако излезе во јавност, рече тој, целата негова единица го прекинала контактот со него. Но, верува дека 20% од нив целосно го поддржаа неговиот протест. И многу други, во тивки разговори, му кажаа за незадоволството што го чувстваат иза почитта кон патриотизмот на Украинците кои се борат да ја одбранат сопствената територија. Се пожали на малтретирање од страна на Русија кон нејзините сопствени војници.

„Никој не лекува ветерани овде“, рече тој во еден момент.

Во воените болници, тој опиша дека се сретнал со незадоволни војници, вклучително и ранети морнари од крстосувачот „Москва“, потопен од украински проектили во април. А, во ZOV, тој тврди: „има купишта мртви, на чии роднини не им е исплатена отштета“, потврдувајќи ги медиумските извештаи за ранети војници кои чекаат со месеци за исплата.

Потопен рускиот брод „Москва“. Фото: OSINTtechnical

Првичниот план на Филатјев беше да ги објави своите мемоари и веднаш да и се предаде на полицијата. Но, Осечкин, активистот, му рекол да размисли, додека постојано го повикувал да избега од земјата. До оваа недела тој одбиваше да го стори тоа.

Друг човек

„И да речеме дека си одам и одам во Америка, и кој сум јас таму? Што да правам?“, вели тој. „Ако не сум потребен ниту во сопствената земја, тогаш кому му требам таму?“.

Поради ова, Филатјев секоја вечер престојувал во различен хотел по две недели и живеел со тежок црн ранец кој го носел со себе, обидувајќи се да остане чекор понапред од полицијата. Дури и тогаш, признава, не требало да биде тешко да го пронајдат.

Како што пишува „Гардијан“, тие не може самостојно да ги потврдат целосните детали за неговата приказна, но тој доставил документи и фотографии на кои се гледа дека е падобранец на 56-от воздухопловно-десантен полк стациониран на Крим, хоспитализиран поради повреда на окото здобиена додека „вршел специјална мисија во Украина“ во април и дека пред да излезе во јавноста директно му пишал на Кремљ со поплаки за војната.

Старите фотографии го прикажуваат Филатјев како тинејџер во традиционалната сино-бела долна кошула што ја носат војниците меѓу нивните другари, потоа виси на вртелешка за време на обуката за падобран, а подоцна, постар, избричен човек, позира со пушка во Крим пред почетокот на војната.

Роден во воено семејство во јужниот град Волгодонск, 34-годишниот Филатјев поминал голем дел од раните 20-ти во војска. Откако служел во Чеченија во доцните 2000-ти, тој поминал речиси една деценија како тренер на коњи, работејќи за руската компанија за месо Мираторг и богати клиенти, пред да се приклучи на војската во 2021 година од, како што вели, финансиски причини.

Тој сега е поинаков човек. Силната структура и артикулација сè уште се таму, но војната и стресот го зеле својот данок. Неговите образи со лузни се покриени со двонеделна брада. Сè уште не гледа целосно со десното око и горко се смее што на странски новинар мора да се пожали за руската војска.

„Велат дека херојството на едни е вина на други. Ова е 21 век, ние ја започнавме оваа идиотска војна и повторно ги повикуваме војниците на херојски дела, на жртви. Во што е проблемот – не гинеме така?“, рече тој.

Што станавме?

Најмногу се прашува зошто сè уште е на слобода. Тој слушнал дека неговата единица се подготвува да го обвини за дезертерство, обвинение што може да го одведе во затвор со години. А сепак ништо не се случило.

„Не разбирам зошто сè уште не ме зграпчиле. Реков повеќе од кој било во последните шест месеци. Можеби не знаат што да прават со мене“, вели тој по состанокот на железничката станица во Москва.

Тоа е мистерија што можеби никогаш нема да ја решат. Филатјев побегнал од земјата во непознат правец веднаш по саботата вечерта, кога тргнал да најде хостел во кој ќе преноќи. Два дена подоцна, Осечкин објави дека Филатјев успеал да побегне од Русија „пред апсењето“. Сè уште не е јасно дали тој е формално обвинет за какво било кривично дело во Русија.

„Зошто да морам да бегам од мојата земја само затоа што ја кажав вистината за тоа во што овие копилиња ја претворија нашата војска“, напиша Филатјев во пораката на Телеграма. „Преплавен сум со емоции затоа што морав да ја напуштам мојата земја“, вели тој.

Тој и понатаму е еден од само неколкуте руски војници кои јавно зборуваат за војната, иако по месеци мачење околу тоа како да го направат тоа без да ја нарушат својата служба.

„Луѓето ме прашуваат зошто не сум го фрлил оружјето. Па, јас сум против оваа војна, но јас не сум генерал, не сум министер за одбрана, не сум Путин – не знам како да ја спречам. Ништо не би променил со фрлање на оружјето и напуштање на соборците како кукавица“, рече тој.

Седејќи на прометните улици на Москва веројатно последен пат, тој рече дека се надева дека сето тоа ќе заврши по некакви народни протести како оние за време на Виетнамската војна. Но, засега, рече тој, се чини дека е многу далеку од тоа.

„Јас сум само преплашен од она што ќе се случи следно“, рече тој, замислувајќи дека Русија се бори за целосна победа и покрај страшната цена. „Што ќе платиме за тоа? Кој ќе остане во нашата земја?… За себе реков дека ова е лична трагедија. Оти што станавме? И како може да биде полошо?“, прашува на крајот Филатјев.

Подготви: Ј. Ѓорѓиоски

 

 

RELATED ARTICLESMORE FROM AUTHOR