Има многу теории за експлозијата, а најмалку веројатна е онаа на руските истражители дека главен „виновник“ е камионот кој летна во воздух.
Огромната експлозија на Кримскиот мост, непосредно пред зори во саботата, сериозно го ограничи патниот и железничкиот сообраќај долж важната артерија – и цивилна и воена – во критичен момент од руската кампања во Украина.
На прв поглед, тоа беше уште еден срам – дури и понижување – за руската држава, која сè уште се опоравува од неуспесите на бојното поле во Харков, Донецк и од неодамна во Керсон на југ.
Но, до понеделникот, нападот на мостот стана и оправдување на Кремљ за ненадеен бран ракетни напади низ Украина. До пладне, според украинските власти, околу 80 проектили и ракети биле истрелани врз инфраструктурата во десетина градови – а руските власти ветуваат уште повеќе.
Неколку часа по експлозијата на мостот, руските истражители се прицврстија на едно објаснување за експлозијата: Тоа беше терористички напад со употреба на масивен експлозив сокриен во камион, а потоа детониран додека возилото го минуваше мостот кон Крим.
Рускиот претседател Владимир Путин ја подигна темата во понеделникот, велејќи дека Киев „се ставил на исто ниво со најомразните терористички групи“, што го поттикнало последователниот „масовен напад со прецизно водено оружје врз украинската инфраструктура – енергетска инфраструктура, воена команда и комуникации“.
„Едноставно е невозможно да се остават злосторствата на режимот во Киев без одговор“, рече тој.
Путин продолжи: „Во однос на понатамошниот терористички чин на територијата на Русија, рускиот одговор ќе биде остар и ќе одговара на нивото на закана за Руската Федерација, не сомневајте се во тоа“.
Наплив на теории
Експлозијата, верзијата на Москва за тоа што се случи и отсуството на какво било украинско признание за нејзино извршување, предизвика бура од теории за тоа што ја предизвикало и кој е одговорен.
Мостот „Керч“ е на околу 250 километри од најблиските украински позиции и далеку од опсегот на оружје што го обезбедува Западот. Но, беше објавено дека украинските беспилотни летала се приближиле до областа во текот на летото, покренувајќи мерки за противвоздушна одбрана.
Некои аналитичари кои не се убедени во наративот за камион-бомба сугерираа дека можеби е одговорна ракета или проектили испукани од дронови, или дека подводен диверзантски тим го сместил полнењето на структурата за поддршка на мостот.
Сликите и видеото од местото на настанот беа неубедливи. Додека камионот идентификуван од Русите го поминува мостот и почнува да се искачува до неговата највисока точка, тој е зафатен од голема експлозија.
Рускиот истражен комитет, задолжен да открие што ја предизвикало експлозијата, брзо го идентификуваше возилото. Се појави надзорниот видео запис од камионот, со неговата посебна црвена кабина, на контролен пункт пред да влезе во мостот. Добива површна проверка; возачот – во кошула со кратки ракави – се гледа како накратко ги затвора задните врати на камионот.
Но, не е јасно како камион-бомба би предизвикал два одделни распони од лентите кон запад да се срушат во теснецот Керч. Дополнително, силата на таквата експлозија најмногу би отишла нагоре и нанадвор. Некои аналитичари забележуваат дека начинот на кој се урнале распоните имплицира дека силата на експлозијата дошла одоздола.
Крис Коб-Смит, аналитичар од истражувачката група „Ферензична архитектура“, е скептичен во врска со наративот за камионот. „Можно е да се разнесе мост со користење на експлозив на распонот, но потребно е огромно количество и треба да се „набие“ – огромна тежина на баласт на полнење за да се осигура дека експлозијата ќе се спушти надолу“, рече тој за Си-Ен-Ен.
„Не верувам дека камион-бомба може да предизвика вакво ниво на штета. Вакво нешто би предизвикал возач-самоубиец, невиден во контекст на овој конфликт“.
Коб-Смит, ветеран на британската армија, исто така е скептичен за операцијата на специјалните сили. „Постојат точни системи на оружје кои би можеле да ја постигнат целта да го уништат мостот без да ризикуваат поединци.
Но, тој предупредува: „За да се реши ова, верувам дека ни треба анализа на деловите од мостот што моментално се под вода. Сè уште мислам дека ова би било лесно постигнато со прецизна муниција“.
Во неделата, шефот на Истражниот комитет на Русија, Александар Бастрикин, го удвои објаснувањето за камионот.
Лице в лице со Путин во добро кореографиран разговоро, Бастрикин рече дека камионот бил во Бугарија пред да патува низ Грузија, Ерменија, Северна Осетија и во Русија. (Исто така, ќе мораше да ја премине Турција.)
„Можно е да се идентификуваат осомничените меѓу оние кои би можеле да подготват терористички напад и луѓе кои дејствуваат на територијата на Руската Федерација“, рече Бастрикин, мислејќи на „граѓаните на странски земји кои помогнаа да се подготват за овој терористички напад“.
Инспекторите дојдоа до „недвосмислен заклучок – ова е терористички напад што го подготвуваа украинските специјални служби“, рече Бастрикин.
Путин со строго лице одговори: „Гледам“. Претседателот продолжи: „Нема сомнеж дека ова е терористички напад чија цел е уништување на критичната цивилна инфраструктура на Руската Федерација“, извршен од специјалните служби на Украина.
На едно ниво, наративот за „чин на терор“ барем ќе ја оправда руската војска од потребата да објасни зошто нејзината повеќеслојна одбрана околу мостот не успеа, и покрај јавните тврдења на Украина дека тој е легитимна цел. Од друга, тоа обезбедува – низ призмата на Москва – оправдување за масовната ескалација на нападите врз украинската инфраструктура.
Украинското разузнавање тврди дека тие напади биле планирани неколку дена пред експлозијата во Керчскиот теснец. Нејзината одбранбена разузнавачка агенција во понеделникот соопшти дека руските воени единици „добиле инструкции од Кремљ да подготват масовни ракетни напади врз цивилната инфраструктура на Украина на 2 и 3 октомври“.
Инспекторите дојдоа до „недвосмислен заклучок – ова е терористички напад што го подготвуваа украинските специјални служби“, рече Бастрикин.
Ако не беше камионот, што можеше да предизвика таква експлозија? Коб-Смит вели дека површинскиот сад од секаков вид требало и би бил откриен.
Некои аналитичари сугерираат дека експлозијата можела да дојде од под мостот; други мислат дека сателитските снимки покажуваат оти ударот бил одозгора и дошол од север.
На крајот, според Коб-Смит и други експерти, нема доволно видео докази за да се потврди што се случило во Керч.
Нема сомнеж дека Украинците го гледаа Керч како легитимна, дури и неопходна цел.
Уште во јуни Дмитро Марченко, украински генерал-мајор од југот на земјата, рече дека мостот Керч е „мета број еден“.
Марченко изјави за Радио Слобода: „Ова не е тајна за нивната војска или нашата војска. Ниту за нивните цивили, ниту за нашите цивили. Ова ќе биде цел број еден што треба да се погоди. Штом оваа линија ќе биде отсечена, тие ќе почнат да паничат“.
Но, украинските власти беа цврсти во врска со експлозијата во саботата, поздравувајќи го осакатувањето на мостот (донекаде прерано, со оглед на тоа што ограничениот патен и железнички сообраќај продолжи во рок од 24 часа) без да се признае вмешаноста.
Истиот пристап го направија и со потонувањето на рускиот воен брод „Москва“. Поминаа недели пред да се појави какво било официјално признание.
Некои украински официјални лица ја опишуваат експлозијата во Керч како внатрешна борба за моќ меѓу руската служба за безбедност и Министерството за одбрана, без да понудат никакви докази.
Михаило Подољак, советник на началникот на кабинетот на претседателот Зеленски, во саботата рече дека „логистиката на детонацијата, синхронизацијата со конвојот со гориво [железничките вагони што носат гориво], обемот на уништената површина на патот – сето ова јасно укажува на ‘Руска патека’“.
Причината за експлозијата во Керч и нејзиниот сторител остануваат отворени прашања. Можеби ќе бидат уште некое време. Но, нема сомнеж дека конфликтот во Украина се префрли на уште едно ниво, при што Русија сега започна немилосрден напад против моќта и комуникациските мрежи на Украина, а украинските власти се заколнаа дека ќе се одмаздат за секој проектил. (Си-Ен-Ен)