Затворската болница во Саратов, во југозападна Русија, го привлече вниманието на јавноста минатата година кога беа обелоденети видео снимки од брутално малтретирање затвореници, а случајот го објавија меѓународните медиуми.
Алексеј Макаров ја знаел неславната репутација на затворот уште пред да биде префрлен таму во 2018 година, како дел од шестгодишната затворска казна што ја отслужувал поради осуда за физички напад. Се шпекулираше дека затворениците кои биле испратени во Саратов од другите затвори во регионот се пожалиле дека нивните здравствени наоди биле фалсификувани за да се преселат на локација каде што би можеле да бидат мачени зад затворени врати. Имено, во руските затворски болници – каде што важат правилата за карантин – апсолутно нема надворешен надзор.
Тортура во затворската болница во Саратов
Но, Макаров навистина се чувствуваше лошо – му беше дијагностицирана туберкулоза – и се надеваше дека ќе биде поштеден од тортурата. Но, ниту тој не ги избегна мачењата. За време на престојот во Саратов вели дека два пати бил силуван.
Жртвите и експертите тврдат дека злоупотребата – на која беа изложени Макаров и другите – служи пред се за уцена на затворениците, нивно заплашување или изнуда на признанија.
Затворениците силуваат по наредба
Протечената снимка ја принуди руската влада да одговори на скандалот со мачење во нејзините затвори. Помеѓу 2015 и 2019 година, според независниот руски медиумски проект Проект, тортура била пријавена во дури 90 отсто од руските региони. Но, руските власти дејствуваа исклучително бавно. Би-би-си анализираше илјадници судски документи кои датираат од тој период и откри дека вкупно 41 член на затворската служба биле осудени за злоупотреба на затвореници. Но, речиси половина од нив добија само условна затворска казна. Затоа Би-Би-Си разговараше со поранешните затвореници, вклучувајќи го и Макаров, за да дознае што точно се случило додека тие одлежувале казна во руските затвори.
Макаров за прв пат беше мачен во февруари 2020 година. Откако тој одбил да признае дека имало наводен заговор против затворската управа, тројцата мажи, како што вели, го подложиле на континуирано насилно сексуално злоставување.
Алексеј Макаров вели дека затворскиот персонал знаел за злоупотребата што ја претрпел
МЕ ТЕПАА ДЕСЕТ МИНУТИ, МИ ЈА КИНЕА ОБЛЕКАТА, А СЛЕДНИТЕ ДВА ЧАСА МЕ СИЛУВАА СЕКОЈА ВТОРА МИНУТА СО РАЧКИ ОД МЕТЛА. КОГА ЌЕ СЕ ОНЕСВЕСТЕВ, МЕ ПРСКАА СО ЛАДНА ВОДА И МЕ ФРЛАА НА МАСАТА, СЕ ПРИСЕТУВА МАКАРОВ.
Два месеци подоцна, сè се повтори. Тој бил принуден да плати 50.000 рубли (870 евра) на неговите напаѓачи, кои тврдат дека потоа го силувале за да молчи.
Макаров за Би-Би-Си изјави дека неговото мачење во затвор е снимено на видео камера. Всушност, затворениците знаат дека понижувачките видеа може, доколку не се во согласност со барањата, лесно да се споделат меѓу затворската популација, што би ги направило уште поранливи.
Силувачите, инаку, биле други затвореници, кои – сигурен е Макаров – постапувале по инструкции на затворските началници.
Тој, исто така, се сеќава како за време на сесиите за тортура се пуштало исклучително гласна музика за да се задушат врисоците.
Протекување на снимките
Снимките од Саратов беа објавени во 2021 година со помош на друг поранешен затвореник. Сергеј Савељев успеа да прошверцува видеа на кои јасно се гледа понижувањето и насилството на десетици затвореници. Тој исто така смета дека тортурата била нарачана од управата на затворот.
Савељев имал пристап до снимките бидејќи работел во одделението за обезбедување во затворот, каде што нема многу персонал. Од него се бараше да ги следи и каталогизира снимките од камерите што вообичаено ги носат затворските службеници. Но, кога станува збор за мачење затвореници во Саратов, полицијата ги натера затворениците да ја вршат валканата работа, откри тој за Би-Би-Си. Така, од затворениците било побарано да носат камери за да го снимаат злоставувањето.
Потоа му било кажано да зачува снимки од некои од овие напади за да ги покаже на одделот за безбедност и повремено да ги пренесува на дискот за да ги покаже на високиот персонал. Откако открил какви ужаси се случуваат зад затворени врати, почнал да ги копира датотеките и да ги крие.
Во некои од видео клиповите, може да се видат мажи – затвореници како измачуваат други затвореници, кои се опремени со лисици и камери, опрема до која пристап има само затворскиот персонал.
Савељев вели дека по правило, затворениците кои прават злоупотреба се оние кои се осудени за насилни кривични дела и затоа отслужуваат долги казни. Како такви, тие се заинтересирани да соработуваат со надлежните за да бидат подобро третирани. Таквите затвореници, вели Савељев, понекогаш го добиваат прекарот „пресовски“, или лабаво преведени печатари.
САКААТ ДА БИДАТ ЛОЈАЛНИ НА АДМИНИСТРАЦИЈАТА, ЗА ДА МОЖАТ ДОБРО ДА ЈАДАТ, УБАВО ДА СПИЈАТ И ДА ИМААТ НЕКОИ ПРИВИЛЕГИИ, ОБЈАСНУВА САВЕЉЕВ.
Постои протокол
Активистот Владимир Осечкин, чија организација Гулагу.нет ги објави протечените видеа, забележува дека постои страшен протокол што го следат мачители, што укажува дека тие се добро обучени.
МАЧИТЕЛИТЕ СИ ДАВААТ ЗНАЦИ, СЕ РАЗБИРААТ И БЕЗ ЗБОРОВИ ЗАТОА ШТО СЛЕДАТ ДОБРО ВОСПОСТАВЕН СИСТЕМ. ЧОВЕКОТ ВО КАДАР ИМ ДАВА СИГНАЛИ НА ДРУГИТЕ КАКО ДА ГИ ИЗВРТАТ ИЛИ РАШИРАТ НОЗЕТЕ НА ЖРТВАТА ЗА ДА ЈА СИЛУВААТ, ОБЈАСНИЛ ОСЕЧКИН.
Откако Савељев ги откри доказите, обвинети се шест затвореници, кои негираа дека се вмешани. Два месеци подоцна беа уапсени и директорот на затворската болница во Саратов и неговиот заменик. И двајцата негираа каква било поврзаност со злоупотребата прикажана на видеата.
Тортура во затворската болница во Саратов
Рускиот претседател Владимир Путин потоа го разреши шефот на националната затворска служба и најави дека се потребни „систематски мерки“ за промена. Државниот закон беше изменет минатиот месец за да се воведат строги казни за користење тортура како средство за злоупотреба на моќ или извлекување докази. Но, активистите за човекови права нагласуваат дека тортурата како кривично дело сè уште не е криминализирана. Не е првпат претседателот Путин да вети промени. Тој даде слично ветување по првото шокантно протекување на ваква снимка во 2018 година, на која се гледа како чуварите масовно тепаат затвореници во затворот во Јарослав, северно од Москва. Единаесет вработени во затворот Јарослав добија само минимални казни во 2020 година, а нивните двајца шефови беа ослободени.
Признание по секоја цена
Адвокатката Јулија Чанова, која е специјализирана за застапување на жртвите на тортура, вели дека примарна мотивација за организираното злоставување на затворениците е намерата на властите да ги натераат затворениците да признаат грешка или кривично дело, без разлика дали се виновни или не.
Чванова во моментов го застапува 22-годишниот Антон Ромашов, кој беше мачен во 2017 година, откако одби да ги признае злосторствата што не ги извршил. Имено, Ромасов бил уапсен поради поседување марихуана, но полицијата го притиснала да признае дека тргувала со дрога – што е многу потешко кривично дело. Кога одбил да признае, бил одведен во истражен центар во Владимир, западна Русија.
МЕ ОДВЕДОА ВО ЌЕЛИЈАТА БРОЈ 26. ТОЧНО ЗНАЕВ ЗА КАКВА ЌЕЛИЈА СЕ РАБОТИ БИДЕЈЌИ ОТТАМУ СО ДЕНОВИ СЛУШАВ ВРИСОЦИ, СЕ ПРИСЕТУВА ТОЈ.
Таму го чекале двајца „преси“. Тој вели дека рацете и стапалата му биле врзани зад телото, а потоа цел ден го тепале. Кога му ги спуштија панталоните, тој рекол дека ќе потпише што сакаат. Осуден е на пет години затвор, иако пред судот изјави дека признал затоа што се плашел од тортура.
Истрагата за постапката во притворот во Владимир конечно беше спроведена откако друг затвореник убил еден од затворениците, кој му се заканувал со тортура. Вработените во затворот, од кои биле побарани изјави, открија дека повеќето од нив знаеле што се случува во злогласната ќелија 26. Вработениот во затворот кој раководел со ќелијата за тортура бил осуден на судење во кое сведочеле Антон и уште двајца затвореници.
Тортура во затворската болница во Саратов
Најголемиот скандал во Русија
Но, најголемиот скандал со мачење во Русија се случи во сибирскиот регион Иркутск. Во пресрет на протестите на затворениците во пролетта 2020 година во затворот во Ангарск, во близина на градот Иркутск, властите испратија одред за немири. Стотици затвореници беа собрани и однесени во два притворни центри каде ги чекаа затворските службеници и службениците за печат.
Еден од оние што вели дека бил мачен во центарот, Денис Покусаев, отслужувал тригодишна затворска казна за измама и вели дека вработените во затворот биле искрени за тоа зошто го казнуваат.
МИ РЕКОА: „МИСЛИШ ДЕКА НИ Е ВАЖНО ДАЛИ СИ ВИНОВНА ИЛИ НЕ? ДОЈДОВТЕ ЗАТОА ШТО ПРОТЕСТИРАВТЕ – ПА ЌЕ ОДГОВАРАТЕ ЗА ТОА, СЕ ПРИСЕТУВА ТОЈ.
Адвокатката Јулија Чанова објасни како функционира тој процес.
ИНСПЕКТОРИТЕ ОДЛУЧУВААТ КОГО ДА ИСПРАШУВААТ, КОИ СВЕДОЦИ И КОИ ИСТРАГИ ДА ГИ ВОДАТ. ПОТОА КОНТАКТИРААТ СО ЗАТВОРСКИОТ ПЕРСОНАЛ СО УПАТСТВА КОИ ГРУБО ГЛАСАТ: „МИ ТРЕБА ПРИЗНАНИЕ ОД ОДРЕДЕНА ЛИЧНОСТ“, ОБЈАСНИ ТАА.
Покусаев вели дека злоупотребата била немилосрдна.
ЗЛОУПОТРЕБАТА ТРАЕШЕ РЕЧИСИ ТРИ МЕСЕЦИ СЕКОЈ ДЕН, ЕДИНСТВЕНИОТ ОДМОР ШТО ГО ИМАВ БЕА ВИКЕНДИТЕ, ВЕЛИ ТОЈ.
Тој, исто така, вели дека персоналот бил вклучен во сесиите за тортура.
СЕ СМЕЕЈА ДОДЕКА ЈАДЕА ОВОШЈЕ… СИЛУВААТ ЛУЃЕ СО СИТЕ МОЖНИ ПРЕДМЕТИ, А ТИЕ САМО СЕ СМЕАТ И УЖИВААТ, ТВРДИ ПОКУСАЕВ.
Активистите за човекови права процениле дека најмалку 350 затвореници биле мачени по немирите.
Би-Би-Си побара коментар од руската затворска служба за наводите за тортура и силување во затворите и притворите во земјата, но не доби одговор.
Покусаев е меѓу триесетина мажи кои го добија правото да бидат законски признати како жртви на инцидентот и е еден од ретките кои се подготвени да сведочат на суд. Истрагата се очекува да резултира со неколку судења. Тој и уште неколку затвореници наскоро ќе сведочат против двајца вработени во затворот – ниту еден од нив не се изјаснил за невин.
Покусаев вели дека сè уште е прогонуван од тоа што му се случило.
РЕЧИСИ СЕКОЈ ДЕН ДОАЃАМ ВО ШУМАТА ВО БЛИЗИНА НА НАШАТА КУЌА. ВРЕСКАМ, ПЦУЈАМ И ВИКАМ ДА ИЗВАДАТ СЕ ОД МЕНЕ. ВО МОМЕНТОВ ЛУЃЕТО ВО РУСИЈА СЕ ПЛАШАТ ОД СЕ… И НИЕ НЕ МОЖЕМЕ ДА ПОСТИГНЕМЕ НИШТО ТАКВО – ЗАКЛУЧУВА ПОКУСАЕВ.
Извор: Би-Би-Си
Подготви: Ј. Ѓорѓиоски
